Breviarium, V, 1

Dum bellum in Numidia contra Iugurtham geritur, Romani consules M. Manlius et Q. Caepio a Cimbris et Teutonis et Tugurinis et Ambronibus, quae erant Germanorum et Gallorum gentes, victi sunt iuxta flumen Rhodanum et ingenti internicione; etiam castra sua et magnam partem exercitus perdiderunt. Timor Romae grandis fuit, quantus vix Hannibalis tempore Punicis bellis, ne iterum Galli Romam venirent. Ergo Marius post victoriam Iugurthinam secundo consul est factus bellumque ei contra Cimbros et Teutones decretum est. Tertio quoque ei et quarto delatus est consulatus, quia bellum Cimbricum protrahebatur. Sed in quarto consulatu collegam habuit Q. Lutatium Catulum. Cum Cimbris itaque conflixit et duobus proeliis CC milia hostium cecidit, LXXX milia cepit et ducem eorum Teutobodum, propter quod meritum absens quinto consul est factus.

Mentre in Numidia si fa la guerra contro Giugurta, i consoli Romani M. Manlio e Q. Cepione furono vinti con immensa strage presso il fiume Rodano dai Cimbri e Teutoni e Tugurini e Ambroni, che erano popoli della Germania e della Gallia; perdettero anche il loro accampamento e gran parte dell’esercito. Ci fu a Roma gran timore quasi quanto ai tempo di Annibale (nelle guerre puniche) che i Galli non venissero di nuovo a Roma. Dunque Mario dopo la vittoria Giugurtina fu fatto console la seconda volta, e a lui fu affidata la guerra contro i Cimbri e i Teutoni. Per la terza volta pure e per la quarta gli fu conferito il consolato, perchè la guerra Cimbrica tirava in lungo. Ma nel quarto consolato ebbe a collega Q. Lutazio Catulo. E così si scontrò coi Cimbri e in due battaglie tagliò a pezzi duecentomila nemici, ottantamila ne prese e il loro capitano Teutobodo, per il qual merito assente fu fatto console per la quinta volta.