Ad Lucilium, I, 3, 4-5-6

4 – Quidam quae tantum amicis committenda sunt obviis narrant, et in quaslibet aures quidquid illos urit exonerant; quidam rursus etiam carissimorum conscientiam reformidant et, si possent, ne sibi quidem credituri interius premunt omne secretum. Neutrum faciendum est; utrumque enim vitium est, et omnibus credere et nulli, sed alterum honestius dixerim vitium, alterum tutius.
5 – Sic utrosque reprehendas, et eos qui semper inquieti sunt, et eos qui semper quiescunt. Nam illa tumultu gaudens non est industria sed exagitatae mentis concursatio, et haec non est quies quae motum omnem molestiam iudicat, sed dissolutio et languor.
6 – Itaque hoc quod apud Pomponium legi animo mandabitur: ‘quidam adeo in latebras refugerunt ut putent in turbido esse quidquid in luce est’. Inter se ista miscenda sunt: et quiescenti agendum et agenti quiescendum est. Cum rerum natura delibera: illa dicet tibi et diem fecisse se et noctem. Vale.

4 – Alcuni raccontano ai passanti di cose che è bene riservare solo agli amici e confidano alle orecchie di chiunque le proprie preoccupazioni. D’altra parte ci sono alcuni invece che temono anche la coscienza dei più cari, e si cacciano sempre più dentro ogni segreto, riluttanti come sono a concederli persino a loro stessi. È bene stare nel mezzo. Entrambe le cose sono da evitare: sia dar fiducia a tutti, sia non darla a nessuno. Anche se il primo lo direi un vizio più onesto e il secondo più cauto.
5 – Tieniti dunque a egual distanza da entrambi, sia da quelli che sono sempre troppo inquieti, sia da quelli mai brillanti. L’operosità infatti non gode di disordine, come invece l’irrequietezza di una mente troppo vivace. Analogamente però non si tratta di quiete quando ogni movimento è considerato un fastidio, ma flemma e dissoluzione.
6 – Ti verrà affidata questa frase che ho letto sfogliando Pomponio: “Vi son quelli che tanto rifuggono sotterra che ritengono turpe tutto ciò che sta sotto il sole”. Bisogna saper confondere queste due tendenze, ed è bene che il flemmatico prenda iniziative e che chi è sempre in attività sappia apprezzare la quiete. Consigliati con la natura, ti dirà di aver creato sia il giorno sia la notte. Sta’ bene.